ગુજરાતમાં 1000 વર્ષ જૂનું એક એવું મંદિર.. જેમાં સૂર્યપ્રકાશ વર્ષમાં માત્ર બે વાર પ્રવેશે છે

ગુજરાતમાં આવેલ આ સૂર્ય મંદિર ટ્રોપિક ઓફ કેન્સર પર એવી રીતે સ્થાપિત છે જેથી કરીને મંદિરના ‘ગર્ભાગૃહ’ માં સૂર્યપ્રકાશ વર્ષમાં માત્ર બે વાર પ્રવેશે છે

ભારતીય સંસ્કૃતિ ની સમૃદ્ધ ધરોહર ની પેહચાન આપતું ગુજરાત (મોઢેરા) નું એક પ્રાચીન સૂર્ય મંદિર છે જે એક હિન્દુ મંદિર હોવા ઉપરાંત ઓરિસ્સાના કોણાર્ક સૂર્ય મંદિર કરતાં જૂનું છે અને ખગોળશાસ્ત્રીય વિજ્ઞાન અને કલાત્મક નિપુણતાના પ્રમાણપત્ર તરીકે ઊભું છે. સૌર દેવતા સૂર્યને સમર્પિત આ મંદિર એક પ્રાચીન વેધશાળા તરીકે કાર્ય કરે છે, જે વ્યૂહાત્મક રીતે સૌર સમપ્રકાશીય દરમિયાન વર્ષમાં બે વાર સૂર્યના કિરણોને મેળવે છે. ભારતના પ્રાચીન પવિત્ર ગ્રંથો વેદ મુજબ, સૂર્યને બ્રહ્માંડનો આત્મા અને પૃથ્વી પરના તમામ જીવનને ટકાવી રાખતા ઊર્જાના સ્ત્રોત તરીકે જોવામાં આવે છે. ચૌલુક્ય વંશના ભીમ ૧ ના શાસન દરમિયાન બાંધવામાં આવેલ આ મંદિર , તે પુષ્પાવતી નદીના કિનારે 1026-27 CE ની વચ્ચે બાંધવામાં આવ્યું હતું. 1000 વર્ષ જૂનું મંદિર પ્રાચીન ભારતના જટિલ શિલ્પો, ઉત્કૃષ્ટ કારીગરી, ખગોળશાસ્ત્રીય વિજ્ઞાન, આકાશી સંરેખણ અને ઊંડા મૂળવાળા આધ્યાત્મિકતાના સુમેળભર્યા સહઅસ્તિત્વને સમાવે છે.

હિંદુ મંદિર સૂર્ય ભગવાનના રથનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જેમાં સાત ઘોડાઓ દ્વારા દોરવામાં આવેલા પૈડાંની બાર જોડી છે, તેની અવકાશી યાત્રાનું ચિત્રણ કરે છે અને ભારતમાં મારુ-ગુર્જરા સ્થાપત્ય શૈલીનો એક અદ્ભુત રત્ન છે . મંદિરમાં પૂજા માટે ગુઢા મંડપ, એસેમ્બલી હોલ તરીકે સભા મંડપ અને કુંડા એ એક પગથિયાંવાળી પાણીની વાવ છે . સૂર્ય કુંડની આજુબાજુ 108 મંદિરો તરફ દોરી જતી પિરામિડ સીડીઓ સાથેનું માળખું છે. સૂર્ય મંદિરનો સભા મંડપ, 52 સ્તંભો પર ઊભો છે જે એક વર્ષમાં કેટલા અઠવાડિયા ચ્જ્જે તેનું પ્રતીક છે, જ્યારે મંદિરની બહારની દિવાલ સૂર્ય અથવા આદિત્યની બાર મુદ્રાઓનું જટિલ કોતરણી કરેલું નિરૂપણ દર્શાવે છે, જે બાર મહિનામાં સૂર્ય દરેક સ્થાન અને સ્થિતિનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

મંદિર માં કરેલ જીણવટભર્યું કોતરકામ એ ભારતીય સાંસ્કૃતિક પાસાઓને દર્શાવે છે અને દિવાલો પરની ખડકો પર કોતરેલી આકૃતિઓ રામાયણ અને મહાભારતની વાર્તાઓ, માનવ જીવનના ચક્ર અને કામસૂત્રની તાંત્રિક મુદ્રાઓ દર્શાવે છે, જેમાં ઊંધી કમળની જેમ પ્લીન્થ પર સૂર્ય મંદિર છે. . પ્રાથમિક નિર્માણ સામગ્રી તરીકે રેતીના પત્થરનો ઉપયોગ થાયો છે અને સૂર્યદેવ મંદિરની રહસ્યમય સુંદરતા પાણીમાં પ્રતિબિંબિત પ્રતિબિંબ દ્વારા વધારે છે, જે વહેતી પુષ્પાવતી નદી અને તેના રહસ્યમય વાતાવરણ દ્વારા પૂરક છે.

સમપ્રકાશીય દરમિયાન સૂર્ય સાથે મંદિરનું સંરેખણ તેના આર્કિટેક્ટ્સ દ્વારા રાખવામાં આવેલ ગહન ખગોળશાસ્ત્રીય જ્ઞાન દર્શાવે છે. નોંધ કરો કે મંદિરની રચના એવી રીતે કરવામાં આવી હતી કે સૂર્યનું પ્રથમ કિરણ મુખ્ય પ્રવેશદ્વારમાંથી પસાર થાય અને ગર્ભગૃહને પડછાયા વિના પ્રકાશિત કરે. ઉનાળાના અયન દરમિયાન, સૂર્યપ્રકાશ સીધા ગર્ભગૃહને સ્પર્શે છે જ્યાં સૂર્ય ભગવાનની સોનાની મૂર્તિ ચતુરાઈથી મૂકવામાં આવી હતી. ટ્રોપિક ઓફ કેન્સરના પર સ્થિત આ મંદિર સમપ્રકાશીય દરમિયાન સૂર્યના કિરણોને પકડે છે.

મંદિરને ડિઝાઇન ફેક્ટરી ઇન્ડિયા દ્વારા પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે, જે એક બહુ-શિસ્ત ડિઝાઇન પ્લેટફોર્મ છે. દિલ્હી સ્થિત ફર્મ, ILDL દ્વારા ગુજરાતના સંરક્ષિત મોઢેરા સૂર્ય મંદિરને કુશળતાપૂર્વક પ્રકાશિત કર્યું છે, જેમાં પરંપરાગત સ્થાપત્યને અત્યાધુનિક લાઇટિંગ સાથે મિશ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. જેમ જેમ સૂર્ય આતમે છે તેમ, કુંડ પ્રકાશ અને પડછાયાની મનમોહક ક્રિયાપ્રતિક્રિયા સાથે જીવંત બને છે, એક અલૌકિક વાતાવરણ બનાવે છે. જ્યારે બાઉન્ડ્રી વોલ પર મુકેલી લાઈટો સભામંડપ અને તીર્થ હોલ પર એક કલાત્મક અસર ઉભી કરે છે જેથી આ પ્રાચીન સ્મારકને રાત્રિના સમયે એક મનમોહક રૂપમાં રૂપાંતરિત કરે છે.

ગુજરાતમાં આ મંદિર, પૂજા માટે ઉપયોગમાં લેવાતું ન હોવા છતાં, ભગવાનની પ્રતિમા અને ટોચના ‘શિખર’ને વિનાશનો સામનો કરવો પડ્યો છે. જો કે, આર્કિટેક્ચરલ ઝવેરાત ભારતની સંસ્કૃતિ અને વારસાના કાયમી પ્રતીક તરીકે યથાવત છે, જે વર્ષ 2022 માં યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ્સની કામચલાઉ સૂચિમાં સામેલ છે

નોંધ : આ વેબસાઈટ પર આપેલી તમામ ન્યૂઝ અને વાતો રીપોર્ટર દ્વારા રિપોર્ટ કરેલા છે. અથવા તો કોઈક સોર્સ ઉપરથી માહિતી લેવામાં આવેલા છે. ન્યૂઝ તથા અન્ય વાતોની જવાબદારી જે તે લેખક તથા સોર્સની રહેશે. “divyangnewschannel.com” વેબસાઈટ કે પેજ ની કોઈપણ પ્રકારની જવાબદારી રહેશે નહીં