Divyang News 
મોટાભાગના લોકો ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) વિશે જાણે છે. પરંતુ એ પણ સાચું છે કે આરબીઆઈને લઈને લોકોના મનમાં માત્ર કરન્સી અને બેંકની જ ઈમેજ હોય છે. મોટાભાગના લોકો માને છે કે આરબીઆઈનું કામ માત્ર પૈસા આપવાનું છે. પરંતુ આજે અમે તમને જણાવીશું કે દેશમાં કયા કામોમાં RBI મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
દેશમાં નોટોનો મુદ્દો
ભારતમાં, ચલણ છાપવાની અને જારી કરવાની જવાબદારી કેન્દ્રીય બેંક એટલે કે ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) પર રહે છે. આ સિવાય RBI એ પણ નક્કી કરે છે કે 100 રૂપિયાની કેટલી નોટો અને 50 રૂપિયાની કેટલી નોટ બજારમાં ઉપલબ્ધ થશે. ભારતીય રિઝર્વ બેંકે ચલણ જારી કરવા માટે લઘુત્તમ અનામત પ્રણાલી અપનાવી છે. આ સિસ્ટમ 1957 માં અપનાવવામાં આવી હતી. જેનો અર્થ છે કે RBI પોતાની પાસે માત્ર 200 કરોડ રૂપિયા સુધીનું સોનું અને વિદેશી મુદ્રા ભંડાર રાખશે. તેમાંથી રૂ. 115 કરોડનું સોનું હશે અને બાકીની અનામત વિદેશી ચલણમાં હશે.
સરકારી સલાહકાર
ભારતીય રિઝર્વ બેંક કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોના બેંકર, એજન્ટ અને સલાહકારની ભૂમિકા પણ ભજવે છે. તે સરકાર માટે બેંકિંગ સંબંધિત કામ પણ કરે છે. એટલું જ નહીં, આરબીઆઈ કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોને અર્થવ્યવસ્થાને કેવી રીતે સુધારવી તે અંગે સલાહ પણ આપે છે. આ સિવાય તે મોનિટરિંગ પોલિસી પણ જારી કરે છે. આ સિવાય સરકાર પર સામાન્ય જનતાના દેવાના બોજની સમસ્યાને ઉકેલવાનું કામ પણ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા કરે છે.
તમામ બેંકો પર નિયંત્રણ
વાસ્તવમાં, RBI એ દેશમાં કાર્યરત તમામ બેંકોની બેંક છે. દેશભરની બેંકો લોકોને લોન આપે છે, પરંતુ આરબીઆઈ દેશની કોમર્શિયલ બેંકોને લોન આપે છે. એટલું જ નહીં, ભારતીય રિઝર્વ બેંક કોમર્શિયલ બેંકો દ્વારા આપવામાં આવતી લોનને નિયંત્રિત કરવાની જવાબદારી લે છે. તે અર્થતંત્રમાં ચલણના પ્રવાહ માટે પણ જવાબદાર છે. જેમ કે જ્યારે આરબીઆઈ જુએ છે કે અર્થતંત્રમાં નાણાંનો પૂરતો પુરવઠો છે અને તેનાથી દેશમાં ફુગાવાની સ્થિતિ સર્જાઈ શકે છે. તે સમયે તે તેની નાણાકીય નીતિ દ્વારા નાણાંનો પુરવઠો ઘટાડે છે.
આ પણ વાંચો:Byju’s Crisis: ટ્યુશન આપીને 85 હજાર કરોડની કંપની બનાવી, એક વર્ષમાં થયું પતન
વિદેશી ચલણ
આ સિવાય, વિદેશી વિનિમય દરો સ્થિર રાખવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, રિઝર્વ બેંક તેમની ખરીદી અને વેચાણ કરે છે. તે દેશના વિદેશી મુદ્રા ભંડારને પણ સુરક્ષિત કરે છે. જ્યારે અર્થતંત્રમાં તેનો પુરવઠો ઘટે છે ત્યારે તે વિદેશી ચલણનું વેચાણ કરે છે. એક અહેવાલ અનુસાર, ભારત પાસે હાલમાં લગભગ 487 અબજ યુએસ ડોલરનું વિદેશી મુદ્રા ભંડાર છે. આ ઉપરાંત, આરબીઆઈ આંતરરાષ્ટ્રીય મુદ્રા ભંડોળમાં સરકારના પ્રતિનિધિ તરીકે પણ કાર્ય કરે છે અને ભારતના સભ્યપદનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.
નોંધ : આ વેબસાઈટ પર આપેલી તમામ ન્યૂઝ અને વાતો રીપોર્ટર દ્વારા રિપોર્ટ કરેલા છે. અથવા તો કોઈક સોર્સ ઉપરથી માહિતી લેવામાં આવેલા છે. ન્યૂઝ તથા અન્ય વાતોની જવાબદારી જે તે લેખક તથા સોર્સની રહેશે. “divyangnewschannel.com” વેબસાઈટ કે પેજ ની કોઈપણ પ્રકારની જવાબદારી રહેશે નહી
About The Author
