ભારત માટે ઈરાનનું સમર્થન કેમ મહત્વનું છે? કેમ ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિની ઈરાન મુલાકાત મહત્વની છે?
Divyang News
1 min read
ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિ ઈબ્રાહિમ રઈસીના અંતિમ સંસ્કારની વિધિ શરૂ થઈ ગઈ છે. ઇબ્રાહિમ રઈસીને 23 મેના રોજ ઉત્તર-પૂર્વીય શહેર મશહાદમાં દફનાવવામાં આવશે. ઈરાનના ઉપરાષ્ટ્રપતિ મોહસીન મન્સૂરીએ આ માહિતી આપી હતી.
ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિ ઈબ્રાહિમ રઈસીના અંતિમ સંસ્કારની વિધિ શરૂ થઈ ગઈ છે. હેલિકોપ્ટર દુર્ઘટનામાં મૃત્યુ પામેલા રાષ્ટ્રપતિ ઇબ્રાહિમ રઈસીને 23 મેના રોજ ઉત્તર-પૂર્વીય શહેર મશહાદમાં દફનાવવામાં આવશે. ઉપપ્રમુખ મોહસીન મન્સૂરીએ આ માહિતી આપી હતી. ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિ જગદીપ ધનખર ભારત વતી તેમના શોક કાર્યક્રમમાં હાજરી આપશે.
ઈરાન ભારત માટે ઘણું મહત્વ ધરાવે છે. આ વાત એ વાત પરથી સમજી શકાય છે કે ઈબ્રાહિમ રઈસીના નિધન પર ભારતમાં એક દિવસનો રાષ્ટ્રીય શોકની જાહેરાત કરવામાં આવ્યો તદુપરાંત ઉપરાષ્ટ્રપતિ ધનખર પણ ઈરાન જઈ રહ્યા છે.
ઈરાન અને ભારતની મિત્રતા દાયકાઓ જૂની છે. પરંતુ તાજેતરમાં જ બંને દેશો વચ્ચેની આ મિત્રતા ચરમસીમાએ પહોંચી જ્યારે ઈરાને તેના ચાબહાર પોર્ટનો કંટ્રોલ 10 વર્ષ માટે ભારતને આપી દીધો. ગયા અઠવાડિયે, ભારતે 10 વર્ષ માટે ચાબહાર પોર્ટના સંચાલન માટે ઈરાન સાથે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. ચાબહાર પોર્ટ ભારત માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે,
કારણ કે તે અફઘાનિસ્તાન અને મધ્ય એશિયામાં સીધો પ્રવેશ પ્રદાન કરશે. અગાઉ ભારતે અફઘાનિસ્તાન અને મધ્ય એશિયામાં વેપાર માટે પાકિસ્તાન પર નિર્ભર રહેવું પડતું હતું. ચાબહાર પોર્ટ પર ભારતનો કબજો ન આવે તે માટે પાકિસ્તાન અને ચીને ઘણા પૈસા ખર્ચ્યા. બંનેએ ઈરાન પર ઘણું દબાણ કર્યું, પરંતુ રઈસી તેમના દબાણથી જરાય વશ ન થયા.
ભારત માટે ઈરાનનું સમર્થન કેમ મહત્વનું છે?
એકંદરે કહેવામાં આવે તો રઈસી ચાબહાર બંદર ભારતને સોંપવાના વાસ્તવિક સૂત્રધાર રહ્યા હતા. રઈસીએ જ ભારત માટે ચાબહાર બંદરનો માર્ગ ખોલ્યો હતો. રઈસી વિશે એવું કહેવામાં આવતું હતું કે તેઓ ખૂબ જ કટ્ટરપંથી છબી ધરાવતા હતા અને ચીન તરફ વધુ ઝુકાવ ધરાવતા હતા. પરંતુ તેણે તેના કાર્યોથી તેને ખોટું સાબિત કર્યું. હસન રુહાની બાદ ઈબ્રાહિમ રઈસી ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા ત્યારે ભારે મૂંઝવણ સર્જાઇ હતી.
રઈસીના કાર્યકાળમાં ભારત અને ઈરાન વચ્ચેના સંબંધો બગડશે તેવું કહેવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ મધ્ય પૂર્વથી યુક્રેન-રશિયા અને હમાસ-ઈઝરાયલ સુધીના યુદ્ધની ચિનગારીઓ વચ્ચે ભારત અને ઈરાને સમજદારી દાખવી અને પોતાના સંબંધોમાં તિરાડ પડવા દીધી નહીં. એવા ઘણા પ્રસંગો હતા જ્યારે ઈરાને કાશ્મીર મુદ્દે ખૂબ જ સંતુલિત રીતે ભારતીય વલણને સમર્થન આપ્યું હતું.
શા માટે ભારતીય ઉપરાષ્ટ્રપતિ ઈરાન જઈ રહ્યા છે?
હવે સવાલ એ થાય છે કે ઈબ્રાહિમ રઈસીના નિધન પર ભારતમાં રાષ્ટ્રીય શોક કેમ છે અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ઈરાન શા માટે જઈ રહ્યા છે? વાસ્તવમાં રઈસીના કાર્યકાળ દરમિયાન પણ ભારતના ઈરાન સાથે સારા સંબંધો હતા. ચાબહાર પોર્ટ તેનું મોટું ઉદાહરણ છે. ભારત ઇચ્છે છે કે રઈસીના ગયા પછી પણ ઇરાન સાથેના તેના સંબંધો એવા જ રહે અથવા તો તેનાથી પણ વધુ સારા બને. ચાબહાર પોર્ટ સાથે ભારતના ઘણા હિતો જોડાયેલા હોવાથી ભારત માટે મુશ્કેલ સમયમાં ઈરાનની પડખે ઊભા રહેવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
આ જ કારણ છે કે રઈસીના નિધન બાદ પીએમ મોદીએ પોતાની પહેલી પ્રતિક્રિયામાં કહ્યું હતું કે, આ દુઃખની ઘડીમાં ભારત ઈરાનની સાથે છે. રાષ્ટ્રીય શોક અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની મુલાકાત દ્વારા ભારત એ બતાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે કે ભારત તેના દરેક મુશ્કેલ સમયમાં ઈરાનની સાથે છે.
ભારત માટે ચાબહાર બંદર ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે
મધ્ય પૂર્વમાં ભારત માટે ઈરાન ખૂબ મહત્વનું છે. તેનું સૌથી મોટું કારણ ચાબહાર પોર્ટ જ છે. ચાબહાર પોર્ટને કારણે જ ભારતને કોઈ પણ હાલમાં ઈરાનના સમર્થનની જરૂર છે. માત્ર ચાબહરા પોર્ટ છે જેના દ્વારા ભારત પાકિસ્તાન અને ચીનને જડબાતોડ જવાબ આપી શકે છે. ચાબહાર પોર્ટ પર કબજો મેળવ્યા બાદ ભારતે હવે પાકિસ્તાન દ્વારા કોઈ વેપાર કરવો નહીં પડે.
ભારતનો આ સોદો વ્યૂહાત્મક રીતે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે ચાબહાર પોર્ટથી મધ્ય એશિયામાં ભારતનો રસ્તો સીધો અને સરળ બનશે. આનાથી અફઘાનિસ્તાન, મધ્ય એશિયા અને યુરેશિયા સાથે ભારતના સંબંધોને વેગ મળશે. આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે ભારત કોઈ વિદેશી બંદરનું સંચાલન સંભાળી રહ્યું છે.
આ પણ વાંચો:ટ્રાન્સજેન્ડર માનસિક રીતે બીમાર છે એવો પેરુનો નિર્ણય શું સાચો છે?
ચાબહાર પોર્ટના સોદા પર કોઈ અસર થવી જોઈએ નહીં
જ્યારથી ચીને પાકિસ્તાનમાં ગ્વાદર પોર્ટ પર પોતાની હાજરી સ્થાપિત કરી છે ત્યારથી ભારતને ચાબહાર પોર્ટની વધુ જરૂર છે. આવી સ્થિતિમાં ભારતને રઈસીના મૃત્યુ બાદ પણ ઈરાન સાથે સારા સંબંધોની આશા છે. એ પણ સાચું છે કે ઈરાનમાં સર્વોચ્ચ નેતાની ઈચ્છા વિના કંઈ જ શક્ય નથી. ઈરાનના આગામી રાષ્ટ્રપતિ પણ તેમના વફાદાર હશે.
આવી સ્થિતિમાં ભારત પહેલાથી જ આ પગલાં દ્વારા ઈરાન અને ઈરાનના શાસનને કહેવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે કે ભારત તેની સાથે છે. આ પગલાંથી ભારત એ સુનિશ્ચિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે કે રઈસીના મૃત્યુ પછી ચાબહાર પોર્ટ સોદા પર કોઈ વિપરીત અસર ન પડે. પહેલાની જેમ ઈરાને ભારતને સમર્થન કરવાનું ચાલુ રાખવું જોઈએ.
About The Author
