Khavda Renewable Energy Park:માનવ કુદરતી સંસાધનો લાંબો સમય ટકી શકશે નહીં. આવી સ્થિતિમાં માણસ સતત એવા સ્ત્રોતો શોધી રહ્યો છે જે ભવિષ્યમાં તેને ઉપયોગી થશે. આ સંદર્ભમાં, ભારતમાં હવે વિશ્વનો સૌથી મોટો રિન્યુએબલ એનર્જી પાર્ક છે, જે પેરિસ કરતા 5 ગણો મોટો છે. આ સ્થળ ખાવરા, કચ્છ, ગુજરાતમાં છે, જ્યાં અદાણી ગ્રીન એનર્જી લિમિટેડ 30 મેગાવોટ સ્વચ્છ ઊર્જાનું ઉત્પાદન કરવા માટે લગભગ રૂ. 1.5 લાખ કરોડ ખર્ચશે. આવો તમને જણાવીએ આ એનર્જી પાર્કની ખાસ વાતો.
એક નાની હવાઈ પટ્ટી, જ્યાં એર ટ્રાફિક કંટ્રોલર પણ નથી જે વિમાનોને માર્ગદર્શન આપી શકે. જ્યાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના નામે માત્ર પોર્ટેબલ ટોઈલેટ અને કન્ટેનરમાં કામચલાઉ ઓફિસો છે. આ એરસ્ટ્રીપ ત્યારે પણ નાની હતી જ્યારે ડિસેમ્બર 2022માં અદાણી ગ્રૂપના માલિક ગૌતમ અદાણી, જેઓ તે સમયે વિશ્વના બીજા સૌથી ધનિક વ્યક્તિ હતા, તેમણે આ નિર્જન ઉજ્જડ જગ્યાએ પહોંચવા માટે નાના પ્લેનની મદદ લીધી હતી. આ વિસ્તારમાં કોઈ પિન કોડ નથી અને ગામનું નામ પણ 80 કિલોમીટર દૂર આવેલા ગામમાંથી આવે છે.
જમીન ખારી હોવાથી આ વિસ્તારમાં ખેતી કરવાનો પ્રશ્ન જ નથી. પરંતુ લદ્દાખ પછી, તે દેશમાં શ્રેષ્ઠ સૌર કિરણોત્સર્ગ ધરાવે છે અને મેદાનો કરતાં 5 ગણો ઝડપી પવન ફૂંકાય છે, જે આ સ્થાનને નવીનીકરણીય ઉર્જા પાર્ક માટે સૌથી યોગ્ય સ્થળ બનાવે છે.એરસ્ટ્રીપ પરથી ઉતર્યા પછી, રેતાળ વિસ્તારમાંથી 18 કિલોમીટરની ડ્રાઇવ પછી, આવે છે અદાણી ગ્રુપની આ સાઇટ,જ્યાં વિશ્વનો સૌથી મોટો રિન્યુએબલ એનર્જી પાર્ક આવેલું છે. તે 538 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલું છે. તેનું કદ પેરિસ કરતા 5 ગણું છે.
ગૌતમ અદાણી ખાવડા આવ્યા ત્યારે તેમણે તેમની કંપનીના સ્ટાફને મજાકમાં કહ્યું હતું કે આ વિસ્તારમાં મચ્છરો પણ જોવા મળશે નહીં. હવે કંપનીના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર વિનીત જૈને કહ્યું, ‘અમે હમણાં જ ખાવરામાં 2,000 મેગાવોટ (બે ગીગાવોટ) પાવર ક્ષમતા શરૂ કરી છે. અમે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં અહીં ચાર ગીગાવોટ ક્ષમતા અને ત્યારબાદ દર વર્ષે પાંચ ગીગાવોટ ક્ષમતા ઉમેરવાની યોજના બનાવીએ છીએ. આ એનર્જી પાર્કનો બાહ્ય કિનારો પાકિસ્તાન સાથેની આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદથી માત્ર એક કિલોમીટર દૂર છે. અહીં એક એરસ્ટ્રીપ પણ છે જેનો ઉપયોગ અઠવાડિયામાં થોડી વાર મુંદ્રા અથવા અમદાવાદથી કંપનીના અધિકારીઓને પરિવહન કરવા માટે થાય છે.
અત્યંત ખારા પાણીના આ વિસ્તારમાં અનેક પડકારો છે. માર્ચથી જૂન દરમિયાનધૂળના તોફાનો આવે છે. કોમ્યુનિકેશન અને ટ્રાન્સપોર્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર નથી. એનર્જી પાર્કથી સૌથી નજીકનું રહેવાલાયક સ્થળ પણ લગભગ 80 કિલોમીટર દૂર છે. વરસાદની મોસમમાં જમીનની નીચે પાણી ઉતરતું નથી અને અહીંનું ભૂગર્ભ જળ પણ ખારું હોય છે. આ પડકારો હોવા છતાં, અદાણી ગ્રૂપ તેની પુનઃપ્રાપ્ય ઉર્જા યોજનાઓ વિશે ખૂબ મહત્વાકાંક્ષી છે. તેણે વર્ષ 2030 સુધીમાં બિન-અશ્મિભૂત સ્ત્રોતોમાંથી 500 ગીગાવોટ વીજળીનું ઉત્પાદન કરવાનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો છે.
જૈને જણાવ્યું હતું કે ખાવરા એનર્જી પાર્ક તેના ટોચના સ્તરે 81 અબજ યુનિટ વીજળીનું ઉત્પાદન કરશે, જે બેલ્જિયમ, ચિલી અને સ્વિટ્ઝર્લેન્ડ જેવા દેશોને વીજળી પૂરી પાડવા માટે પૂરતી છે. જૈને જણાવ્યું હતું કે ખાવરા પાર્કમાં આયોજિત 30 ગીગાવોટ ક્ષમતામાંથી 26 ગીગાવોટ સૌર ઉર્જા અને ચાર ગીગાવોટ પવનની ક્ષમતા હશે.
આ પણ વાંચો:તમે ક્યારેય ના જોઈ હોય વેટર્સ ની આવી રેસ, જાણે હોય અગ્નિપરીક્ષા
અદાણી ગ્રીન એનર્જીના વર્તમાન ઓપરેટિંગ પોર્ટફોલિયોમાં 7,393 મેગાવોટ સોલર, 1,401 મેગાવોટ વિન્ડ અને 2,140 મેગાવોટ વિન્ડ-સૌર હાઇબ્રિડ ક્ષમતાનો સમાવેશ થાય છે. ખાવડાની જમીન સરકારની માલિકીની છે, જેણે તેને 40 વર્ષની લીઝ પર અદાણી ગ્રુપને આપી છે. આ એનર્જી પાર્કનું નિર્માણ 2022માં શરૂ થયું હતું.