RBIએ બ્રિટનથી 100 ટન સોનું પાછું મંગાવ્યું, જાણો ક્યાં રાખવામાં આવશે આટલું મોટું ભંડોળ.
ZENSI PATEL
1 min read
RBI ના અડધાથી વધુ સોનાના ભંડાર વિદેશમાં બેંક ઓફ ઈંગ્લેન્ડ અને બેંક ઓફ ઈન્ટરનેશનલ સેટલમેન્ટ્સ પાસે સુરક્ષિત રીતે રાખવામાં આવ્યા છે.
ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ બ્રિટનમાંથી 100 ટનથી વધુ સોનું પાછું મંગાવ્યું છે અને તેને આપણા ભંડારમાં સ્થાનાંતરિત કર્યું છે. બિઝનેસ ટુડેના રિપોર્ટ અનુસાર, આવતા મહિનામાં ફરી એટલો જ જથ્થો પીળી ધાતુ દેશમાં લાવવામાં આવી શકે છે. વર્ષ 1991માં ગીરવે મૂકેલું આ સોનું પ્રથમ વખત RBIના સ્ટોકમાં સામેલ કરવામાં આવ્યું છે.
RBI ના અડધાથી વધુ સોનાના ભંડાર વિદેશમાં બેંક ઓફ ઈંગ્લેન્ડ અને બેંક ઓફ ઈન્ટરનેશનલ સેટલમેન્ટ્સ પાસે સુરક્ષિત રીતે રાખવામાં આવ્યા છે. આમાંથી લગભગ ત્રીજા ભાગને સ્થાનિક રીતે રાખવામાં આવે છે. બ્રિટનથી ભારતમાં સોનું લાવવાથી રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાને સ્ટોરેજ કોસ્ટ (RBI ગોલ્ડ સ્ટોક કોસ્ટ) બચાવવામાં પણ મદદ મળશે, જે બેંક ઓફ ઈન્ડિયાને ચૂકવવામાં આવે છે.
1991માં સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું
RBI દ્વારા જાહેર કરાયેલા વાર્ષિક ડેટા અનુસાર, કેન્દ્ર સરકાર પાસે 31 માર્ચ, 2024 સુધીમાં તેના વિદેશી મુદ્રા ભંડોળના ભાગ રૂપે 822.10 ટન સોનું હતું, જે ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળા દરમિયાન 794.63 ટન હતું. 1991માં, ચંદ્રશેખર સરકારે બેલેન્સ ઓફ પેમેન્ટ કટોકટીનો સામનો કરવા માટે સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું. 4 થી 18 જુલાઈ, 1991 ની વચ્ચે, RBI એ $400 મિલિયન એકત્ર કરવા માટે બેંક ઓફ ઈંગ્લેન્ડ અને બેંક ઓફ જાપાન સાથે 46.91 ટન સોનું ગીરવે મૂક્યું હતું.
ભારતે પુષ્કળ સોનું ખરીદ્યું!
મધ્યસ્થ બેંકે લગભગ 15 વર્ષ પહેલા ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) પાસેથી 200 ટન સોનું ખરીદ્યું હતું. 2009 માં, યુપીએ સરકારના કાર્યકાળ દરમિયાન, જ્યારે મનમોહન સિંહ વડાપ્રધાન હતા, ત્યારે ભારતે તેની સંપત્તિમાં વિવિધતા લાવવા માટે $6.7 બિલિયનનું 200 ટન સોનું ખરીદ્યું હતું. એટલું જ નહીં છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં રિઝર્વ બેંક દ્વારા ખરીદવામાં આવેલા સોનાના સ્ટોકમાં સતત વધારો જોવા મળી રહ્યો છે.
RBI શા માટે સોનું ખરીદે છે?
મધ્યસ્થ બેંક દ્વારા સોનાને સ્ટોકમાં રાખવાનો હેતુ મુખ્યત્વે ફુગાવા અને વિદેશી હૂંડિયામણના જોખમો સામે સુરક્ષા તરીકે આપણા વિદેશી ચલણ અસ્કયામતોના આધારને વિવિધતા લાવવાનો છે. RBI એ ડિસેમ્બર 2017થી બજારમાંથી નિયમિતપણે સોનું એકત્રિત કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. દેશના કુલ વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં સોનાનો હિસ્સો ડિસેમ્બર 2023ના અંતે 7.75 ટકાથી વધારીને એપ્રિલ 2024ના અંત સુધીમાં લગભગ 8.7 ટકા કરવાનો લક્ષ્ય હતો.
RBI સોનું ક્યાં રાખે છે?
દેશની અંદર મુંબઈ અને નાગપુરમાં મિન્ટ રોડ પર આવેલી RBI બિલ્ડિંગમાં આવેલી તિજોરીઓમાં સોનું રાખવામાં આવે છે. વર્લ્ડ ગોલ્ડ કાઉન્સિલના અહેવાલ મુજબ, વૈશ્વિક કેન્દ્રીય બેંકો પાસે થી અત્યાર સુધી ખનન કરેલ તમામ સોનામાંથી લગભગ 17 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે અને 2023 ના અંત સુધીમાં ભંડોળ 36,699 મેટ્રિક ટન (MT) ને કરતાં વધુ હશે.
આ પણ વાંચો: સની દેઓલ મુશ્કેલીમાં મુકાશે ! ફિલ્મ નિર્માતાઓએ છેતરપિંડી અને ખોટું બોલવાનો આરોપ લગાવ્યો, જાણો શું છે મામલો…
ભારતે તેનું સોનું ક્યારે ગીરવે મૂક્યું?
વર્ષ 1991માં દેશમાં આયાત કરવા માટે કોઈ વિદેશી ચલણ બચ્યું ન હતું. ત્યારે ભારતે તેનું 67 ટન સોનું ગીરવે મૂકીને 2.2 અબજ ડોલરની લોન લીધી હતી. પૂર્વ ગવર્નર સી રંગરાજને તેમના પુસ્તકમાં જણાવ્યું છે કે સરકારે સોનું ગીરવે રાખવાનો નિર્ણય લીધો હતો, મુંબઈ એરપોર્ટ પર ચાર્ટર પ્લેન ઊભું હતું. આ સોનું આ પ્લેનમાં રાખવામાં આવ્યું હતું, પ્લેન સોનું લઈને ઈંગ્લેન્ડ ગયું હતું. ત્યારબાદ ભારતને લોન મળી. ત્યારપછી ભારતને ગીરવે રાખેલ સોનું રીડીમ કરાવ્યું, ત્યારબાદ ધીરે ધીરે દેશની વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં પણ વધારો થયો.
About The Author
