જ્ઞાનવાપી(GYANVAPI) સંકુલની અંદર 55 હિંદુ દેવતાના શિલ્પો મળી આવ્યાઃ મસ્જિદ પર ASI સર્વે રિપોર્ટ

વોલ્યુમ 3 મુજબ, ASI સર્વેક્ષણ દરમિયાન, એક “મકારા” પથ્થરની શિલ્પ, એક “દ્વારપાલા”, એક “આપસ્મર પુરૂષ”, એક “મતદાન મંદિર”, 14 “ટુકડાઓ”, અને સાત “પરચુરણ” પથ્થરની શિલ્પ પણ મળી આવી હતી.ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ દ્વારા હાથ ધરાયેલા સર્વે દરમિયાન જ્ઞાનવાપી મસ્જિદ સંકુલમાં કુલ 55 પથ્થરની શિલ્પો મળી આવી હતી, જેમાં 15 “શિવ લિંગ”, “વિષ્ણુ”ના ત્રણ શિલ્પો, “ગણેશ”ના ત્રણ, “નંદી”ના બે, “કૃષ્ણ” ના બે અને “હનુમાન”ના પાંચ એવું એક  ASI રિપોર્ટ દ્વારા જણાવા મળ્યું છે.

જ્ઞાનવાપી(GYANVAPI) મસ્જિદ”હિંદુ મંદિરના પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા માળખા પર બાંધવામાં આવી હતી”

વારાણસી ડિસ્ટ્રિક્ટ કોર્ટ દ્વારા મસ્જિદ “હિંદુ મંદિરના પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા માળખા પર બાંધવામાં આવી હતી” કે કેમ તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે સોંપાયેલ ASI એ તારણ કાઢ્યું છે કે મંદિર “ઔરંગઝેબના શાસનકાળ દરમિયાન 17મી સદીમાં નાશ પામ્યું હોય તેવું લાગે છે. અને તેનો એક ભાગ… હાલના માળખામાં સંશોધિત અને પુનઃઉપયોગમાં લેવાયેલ”. ASI રિપોર્ટ – તે ચાર ભાગમાં છે – તેની નકલો કોર્ટ દ્વારા હિંદુ અને મુસ્લિમ વાદીઓને સોંપવામાં આવ્યા બાદ ગુરુવારે જાહેર કરવામાં આવી હતી.

વોલ્યુમ 3 મુજબ, ASI સર્વેક્ષણ દરમિયાન, એક “મકારા” પથ્થરની શિલ્પ, એક “દ્વારપાલા”, એક “આપસ્મર પુરૂષ”, એક “મતદાન મંદિર”, 14 “ટુકડાઓ”, અને સાત “પરચુરણ” પથ્થરની શિલ્પ પણ મળી આવી હતી.

કુલ 259 “પથ્થરની વસ્તુઓ” મળી આવી હતી, જેમાં 55 પથ્થરની શિલ્પો, 21 ઘર ગથ્થુ સામગ્રી, પાંચ “કોતરેલા સ્લેબ” અને 176 “સ્થાપત્ય સભ્યો”નો સમાવેશ થાય છે. સર્વેક્ષણ દરમિયાન કુલ 27 ટેરાકોટા વસ્તુઓ, 23 ટેરાકોટા પૂતળાં (બે દેવ-દેવીઓ, 18 માનવ પૂતળાં અને ત્રણ પ્રાણીઓની મૂર્તિઓ) પણ મળી આવ્યા અને તેનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો, એવું રિપોર્ટ જણાવે છે.

જ્ઞાનવાપી(GYANVAPI)માં સર્વેક્ષણ દરમિયાન કુલ 113 ધાતુની વસ્તુઓ અને 93 સિક્કા મળી આવ્યા 

આ પણ વાંચો : જ્ઞાનવાપીનો ASI સર્વે રિપોર્ટ જાહેર, વકીલ વિષ્ણુ શંકર જૈનનો દાવો,’મસ્જિદ પહેલા મંદિર હતું

સર્વેક્ષણ દરમિયાન કુલ 113 ધાતુની વસ્તુઓ અને 93 સિક્કા – જેમાં ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીના 40, વિક્ટોરિયા ક્વીનના 21 સિક્કા અને ત્રણ શાહ આલમ બાદશાહ-II ના સિક્કાઓ – મળી આવ્યા હતા અને તેનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. સર્વેક્ષણ દરમિયાન પ્રાપ્ત થયેલ તમામ વસ્તુઓ બાદમાં વારાણસી જિલ્લા વહીવટી તંત્રને સોંપવામાં આવી હતી, જેણે તેમને સંગ્રહિત કર્યા છે. અહેવાલ જણાવે છે કે કૃષ્ણનું એક શિલ્પ રેતીના પત્થરમાંથી બનેલું છે અને તે મધ્યયુગીન કાળના અંતનું છે. તે ભોંયરું S2 ની પૂર્વ બાજુએ મળી આવ્યું હતું, અને તેના પરિમાણો છે: ઊંચાઈ 15 સે.મી., પહોળાઈ 8 સે.મી. અને જાડાઈ 5 સે.મી.

તેમાં લખાયેલા વર્ણન મુજબ : “હાલનો ભાગ માથા વિનાના પુરુષ દેવતા દર્શાવે છે. બંને હાથ તૂટી ગયા છે, પરંતુ જમણો હાથ ઊંચો દેખાય છે. ડાબો હાથ શરીર ઉપર જતો દેખાય છે. જમણો પગ ઘૂંટણની ઉપર હાજર છે. ડાબો પગ હિપ પર તૂટી ગયો છે. મુદ્રા અને આઇકોનોગ્રાફિક લક્ષણોના આધારે, તે ભગવાન કૃષ્ણની છબી હોવાનું જણાય છે. તેને હાર, યજ્ઞોપવિતા અને ધોતી પહેરેલા દર્શાવવામાં આવ્યા છે.” તે “સારી” સ્થિતિમાં છે..

હનુમાનના અહેવાલમાં સૂચિબદ્ધ અન્ય એક શિલ્પ, જે આરસથી બનેલું છે. તેની તારીખ/કાળ “આધુનિક” રીતે  લખાયેલ છે, અને તે ઉત્તરપશ્ચિમ બાજુએ સ્થિત હતું. તેના માપો છે: ઊંચાઈ 21.5 સે.મી., પહોળાઈ 16 સે.મી. અને જાડાઈ 5 સે.મી. તેનું વર્ણન વાંચે છે: “હાલનો ભાગ હનુમાનના શિલ્પના નીચેના અડધા ભાગને દર્શાવે છે. ઘૂંટણ પર વળેલો ડાબો પગ ખડક પર મૂકવામાં આવે છે. જમણો પગ જમીન પર નિશ્ચિતપણે રોપાયેલો છે.” તે “સારી” સ્થિતિમાં છે.

અહેવાલમાં સૂચિબદ્ધ “શિવ લિંગ” રેતીના પથ્થરથી બનેલું છે, તેની તારીખ/કાળ આધુનિક છે, અને સ્થાન “પશ્ચિમ ચેમ્બર” હતું. તેનું વર્ણન કહે છે: “બહિર્મુખ ટોચ સાથે નળાકાર પથ્થરની વસ્તુનો તૂટેલો ટુકડો, સંભવતઃ શિવલિંગ છે . તે પાયા પર તૂટેલું છે અને ઉપર અને બાજુએ કેટલાક ચિપિંગના નિશાન જોઈ શકાય છે.” તેની ઊંચાઈ 6.5 સેમી અને વ્યાસ 3.5 સે.મી. છે અને એની સ્થિતિ “સારી” છે.

“વિષ્ણુ” નું બીજું શિલ્પ રેતીના પત્થરમાંથી બનેલું છે, અને તેની તારીખ/કાળ પ્રારંભિક મધ્યયુગીન તરીકે લખાયેલ છે. તેનું વર્ણન વાંચે છે: “બ્રાહ્મણવાદી છબીના પાછળના સ્લેબનો તૂટેલો ભાગ (પરિકારા). હાલનો ભાગ અર્ધ્યપર્યંકાસન મુદ્રામાં બેઠેલા ચાર હાથના મુગટ અને રત્ન થી જડિત  વિષ્ણુની છબી દર્શાવે છે. ઉપલા જમણા હાથે ગદા પકડ્યો છે, નીચેનો હાથ હથેળીમાં થી તૂટી ગયો છે. ઉપરના હાથમાં ચક્ર છે અને નીચેના ડાબા હાથમાં શંખ છે. ટોચ પર ઉડતું વિદ્યાધરા દંપતી અને અત્યંત ડાબી બાજુએ ઉભેલી એટેન્ડન્ટ આકૃતિ દેખાય છે. તેનો જમણો હાથ માથા ઉપર ઉંચો છે. જમણો પગ ઘૂંટણમાં વળેલો છે અને ઉંચો છે.” પરિમાણો છે: ઊંચાઈ 27 સે.મી., પહોળાઈ 17 સે.મી. અને જાડાઈ 15 સે.મી.; અને તેની સ્થિતિ “સારી” છે.

ગણેશના શિલ્પ પર, તે જણાવે છે: “હાલનો ભાગ ગણેશના મુગટવાળા માથાને દર્શાવે છે. સુંઢ જમણી તરફ વળેલું છે. આંખો દેખાય છે. ડાબી સુંઢનો ભાગ પણ અસ્તિત્વમાં છે. તેની સ્થિતિ “સારી” છે. આ ભોંયરું S2 ની પશ્ચિમ બાજુએ મળી આવ્યું હતું અને તે “અંતમાં મધ્યયુગીન” તરીકે સૂચિબદ્ધ છે. આરસથી બનેલું, તેના પરિમાણો છે: ઊંચાઈ 12 સે.મી., પહોળાઈ 8 સે.મી. અને જાડાઈ 5 સે.મી.

About The Author

Divyang News

See author's posts