બહુ ઓછા લોકો જાણતા હશે કે આઝાદી પછી જ્યારે ત્રિપુરા પર, ભારતમાં વિલય થવાનું દબાણ વધવા લાગ્યું ત્યારે ત્યાં રાજવી પરિવાર રાજ કરી રહ્યો હતો. જેનો એક વર્ગ ઇચ્છતો ન હતો કે આ રજવાડું ભારતમાં સામેલ થાય. તેથી રાજવી પરિવારના કેટલાક લોકોએ ભારતના બદલે ત્રિપુરાને પાકિસ્તાનમાં વિલય કરી દેવાનું મજબૂત કાવતરું ઘડ્યું હતું.
5 નવેમ્બર 2014 ના રોજ, મણિપુરના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અને માર્ક્સવાદી નેતા માણિક સરકારે પણ આ અંગે નિવેદન આપ્યું હતું કે ત્રિપુરા રાજપરિવારના એક વર્ગે રાજ્યને પાકિસ્તાન સાથે વિલિન કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. આ પ્રયાસ ત્યારે પૂર્વ પાકિસ્તાન (હવે બાંગ્લાદેશ) સાથે વિલીનીકરણ કરવાનો હતો.ત્યારે આસામના ગવર્નર સર અકબર હૈદરીએ તત્કાલિન ગૃહમંત્રી અને નાયબ વડાપ્રધાન સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલના આદેશ પર માત્ર ત્રિપુરા જ નહીં પરંતુ મણિપુર સામે પણ કડક કાર્યવાહી કરવી પડી હતી.
આ વાત જાણતા પહેલા, આપણે એ જાણવું જોઈએ કે તત્કાલીન મહારાજાએ કયા સંજોગોમાં ભારત સાથે વિલીનીકરણના મુસદ્દા પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા અને પછી તેમનું મૃત્યુ થયું હતું. આ પછી, રાજ્યમાં ષડયંત્રનું એક દુષ્ટ વર્તુળ ચાલુ થયું.
ત્રિપુરાના મહારાજા વિલીનીકરણ કરવા માંગતા હતા
ત્રિપુરાના મહારાજા બીર બિક્રમ કિશોર માણિક્યએ 17 મે 1947ના રોજ તેમના મૃત્યુ પહેલા જ ભારતીય સંઘમાં જોડાવાનું મન બનાવી લીધું હતું. તેમણે આ નિર્ણય અંગે ભારત સરકારને પણ જાણ કરી પરંતુ તેઓ વિલીનીકરણ દસ્તાવેજ પર સહી કરે તે પહેલા જ તેમનું અવસાન થયું. આ પછી, તેમની વિધવા મહારાણી કંચનપ્રવા દેવીની અધ્યક્ષતામાં એક રીજન્સી કાઉન્સિલની રચના કરવામાં આવી.
ત્રિપુરાના મહારાજા બીર બિક્રમ કિશોર માણિક્ય
રાજકુમાર કિરીટ બિક્રમ કિશોર માણિક્ય સગીર હોવાને કારણે આવું કરવામાં આવ્યું હતું. મહારાજા બીર બિક્રમ માત્ર આધુનિકતા જ નહીં પરંતુ શાસનમાં નિષ્પક્ષતા અને સંતુલનનું પ્રતીક પણ હતા. મહારાજા પણ દેશભક્ત હતા. તેમણે રાણીને દેશને આઝાદી મળ્યા બાદ ભારતીય સંઘમાં જોડાવાની સ્પષ્ટ સૂચના આપી હતી. જો કે તે સમયે વાતાવરણ એવું હતું કે ઘણા રજવાડાઓ ભારતીય સંઘમાં જોડાવાના વિરોધમાં હતા, પરંતુ તેઓએ જોડાવું પડ્યું.
મહારાજા બીર બિક્રમ કિશોર માણિક્યના પૌત્ર પ્રદ્યોત માણિક્ય બિક્રમ દેબબર્મા, આજે પણ ત્રિપુરાના લોકો “મહારાજા” તરીકે પૂજાય છે. તેઓ રાજકારણમાં સક્રિય છે અને પોતાની રાજકીય પાર્ટી પણ બનાવી છે. તેઓ કોંગ્રેસના પ્રદેશ અધ્યક્ષ પણ રહી ચૂક્યા છે.
તો હવે આગળની વાર્તા. કારભારી મહારાણી કંચનપ્રભા દેવીને ભારતીય સંઘમાં તેમના રાજ્યનો સમાવેશ કરવામાં કોઈ સમસ્યા નહોતી. તેણે મર્જર ડીડ પર હસ્તાક્ષર કર્યા. મહારાણી મધ્યપ્રદેશના પન્ના રાજ્યની રાજકુમારી હતી અને ત્રિપુરાના મહારાજા સાથે લગ્ન કર્યા હતા. આ પછી જ રાજ્યમાં ષડયંત્રના બીજ રોપવા લાગ્યા.
મહારાજાના સાવકા ભાઈ અને મોટા નેતા કાવતરું ઘડી રહ્યા હતા
એસપી સિન્હાએ તેમના પુસ્તક “લોસ્ટ ઓપોર્ચ્યુનિટીઝઃ 50 યર્સ ઑફ ઈન્સર્જન્સી ઇન ધ નોર્થ-ઈસ્ટ એન્ડ ઈન્ડિયા”માં આનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. તેણે લખ્યું છે કે, “શાહી પરિવારના એક મહત્વપૂર્ણ સભ્ય દુર્જય કિશોર, જે સ્વર્ગસ્થ મહારાજાના સાવકા ભાઈ હતા, કાવતરું ઘડી રહ્યા હતા. તે સમયે તે ત્રિપુરાના સૌથી ધનાઢ્ય વેપારી અને મુસ્લિમ લીગના સમર્થક અબ્દુલ બારિક સાથે મળીને આ કાવતરું ઘડી રહ્યો હતો. રાજાના મૃત્યુ પછી પણ તેણે સિંહાસન કબજે કરવાનો પ્રયાસ કર્યો.
કેટલાક મંત્રીઓ, અધિકારીઓ અને રાજ્યના અગ્રણી સરદારો આ કાવતરામાં હતા.
અબ્દુલ બારીકને લોકો ગેદુ મિયાંના નામથી પણ ઓળખતા હતા. તેમણે રાજ્યમાં અંજુમન-એ-ઈસ્લામિયા નામથી એક પાર્ટી પણ બનાવી હતી. જાણીતા પત્રકાર સુબીર ભૌમિકે લખ્યું છે કે ગેદુ મિયાએ મહેલના મુખ્ય સરદારો પર જીત મેળવી હતી. રાજ્યના કેટલાક મંત્રીઓ અને ઉચ્ચ અધિકારીઓ પણ તેમને મળ્યા હતા. તેમની યોજના બળવો કરીને દુર્જય કિશોરને ગાદી પર બેસાડવાની હતી અને તરત જ પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં રજવાડાના વિલીનીકરણની જાહેરાત કરવાની હતી.
તો પાકિસ્તાને ત્રિપુરામાં પણ યુક્તિ રમી હોત.
જ્યારે રાણી કંચનપ્રભાને આ વિશે જાણ થઈ, ત્યારે તેમણે તરત જ સરદાર પટેલને આ વિશે જાણ કરી એટલું જ નહીં પરંતુ રાજ્યના રાજકીય પક્ષો પાસેથી સમર્થન પણ માંગ્યું. જો આવું ન થયું હોત તો કાશ્મીર જેવું પાકિસ્તાન સમર્થિત ઓપરેશન ત્રિપુરામાં થાય તે નિશ્ચિત હતું.
કાવતરું સુનિશ્ચિત હતું
ઇતિહાસકાર અને લેખક પન્ના લાલ રોય, જેમણે ત્રિપુરા રજવાડાના ભારતીય સંઘ સાથે વિલીનીકરણ પર પુસ્તક લખ્યું છે, તેમણે લખ્યું, “મહારાજા બીર બિક્રમે 28 એપ્રિલ, 1947ના રોજ જાહેરાત કરી હતી કે ત્રિપુરા ભારતીય સંઘનો એક ભાગ હશે. એ જ દિવસે તેણે બંધારણ સભાના સચિવને તેમના નિર્ણય વિશે ટેલિગ્રામ થી જાણ કરવામાં આવી હતી.કમનસીબે મહારાજાનું મૃત્યુ 17 મે 1947ના રોજ થયું હતું.
આ એક કાવતરું હતું અને તેને આ રીતે અમલમાં મૂકવાનું હતું
રોયે પોતાનું પુસ્તક ‘પ્રસાદ સર્જંત્ર’ (પેલેસ કાવતરું) લખ્યું હતું. જેમાં ખૂબ જ આયોજનબદ્ધ રીતે આ કાવતરું ઘડવામાં આવ્યું હતું. હવે તેનો અમલ કરવાનો હતો. જેમાં દુર્જય કિશોરને ગાદી પર બેસાડવામાં આવશે અને પાકિસ્તાન સાથે નવા કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવશે તેવી પુષ્ટિ કરવામાં આવી હતી.
રોયે પોતાનું પુસ્તક ‘પ્રસાદ સર્જંત્ર’ (પેલેસ કાવતરું) લખ્યું હતું. જેમાં ખૂબ જ આયોજનબદ્ધ રીતે આ કાવતરું ઘડવામાં આવ્યું હતું. હવે તેનો અમલ કરવાનો હતો. જેમાં દુર્જય કિશોરને ગાદી પર બેસાડવામાં આવશે અને પાકિસ્તાન સાથે નવા કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવશે તેવી પુષ્ટિ કરવામાં આવી હતી.
જ્યારે પરિસતિથી બગડી ત્યારે શું થયું?
આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ અને કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીએ પાકિસ્તાન વિરોધી મુસ્લિમ સંગઠન ત્રિપુરા રાજ્ય પ્રજા મજલિશ સાથે હાથ મિલાવ્યા અને અંજુમન-એ-ઈસ્લામિયા સાથે હાથ મિલાવવાની તૈયારીઓ શરૂ કરી. એકંદરે, રાજ્યમાં પરિસ્થિતિ ખરેખર ખૂબ જ ગંભીર બની રહી હતી. પરિસ્થિતિ વધુ વણસી જતાં, રાણીએ રીજન્સી કાઉન્સિલને વિસર્જન કરી, પોતાને એકમાત્ર કારભારી બનાવી.
તો પછી ભારત સરકાર કેવી રીતે એક્શનમાં આવી?
“ત્રિપુરામાં સંભવિત કાશ્મીર પ્રકારના ઓપરેશનને નિષ્ફળ બનાવવા માટે ભારતીય મદદ મેળવવા માટે” નવી દિલ્હી ગયા. સરદાર પટેલે તેમને ભારત સરકાર તરફથી સંપૂર્ણ લશ્કરી સહાયની ખાતરી આપી.
આ પછી તરત જ આસામના રાજ્યપાલ અકબર હૈદરી રાજ્ય પહોંચ્યા. કેન્દ્ર સરકારે આકસ્મિક પગલા તરીકે એરફોર્સના જવાનોને ત્રિપુરા મોકલ્યા હતા. બદમાશો સામે ઝડપી કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી. ષડયંત્રમાં સામેલ મંત્રીઓ પાસેથી રાજીનામા લેવામાં આવ્યા હતા. રાણી એક મંત્રી પર એટલી ગુસ્સે હતી કે તેના પર રાજ્યમાં પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ કપરા સમયમાં રાણીને નવા દીવાન એબી ચેટર્જી દ્વારા મદદ કરવામાં આવી હતી.
આ પણ વાંચો :જૂના ફોનના કેમેરાને નવનીકરણ કરી રહી છે આ કંપની, જાણો કઈ રીતે
11 નવેમ્બર 1947ના રોજ, રાણીએ રાજ્યના ભારતના પ્રભુત્વમાં એકીકરણની જાહેરાત કરી. સપ્ટેમ્બર 1949માં, મહારાણી કંચના પ્રભા દેવીએ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ ઑફ એક્સેશન પર હસ્તાક્ષર કર્યા, જેના દ્વારા ત્રિપુરા રાજ્ય ભારતમાં ભળી ગયું.
ત્રિપુરા ભારતનો પ્રાંત બન્યો
જાન્યુઆરી 1950 થી, મણિપુરની સાથે ત્રિપુરા પણ ભારતનો એક પ્રાંત બન્યો, જેનો વહીવટ ભારત સરકારના અધિકારી દ્વારા કરવામાં આવતો હતો. સ્વર્ગસ્થ મહારાજાના સાવકા ભાઈ દુર્જય કિશોર દેવ બર્મને ત્યારબાદ ત્રિપુરાના ભારતમાં વિલીનીકરણનો વિરોધ કરવા માટે સેંગક્રક અથવા ‘બંધ મુઠ્ઠી’ નામના આતંકવાદી આદિવાસી સંગઠનની રચનાનું નેતૃત્વ કર્યું હતું, જે ત્રિપુરામાં બંગાળીઓનો વિરોધ કરે છે.
આસામના તત્કાલીન રાજ્યપાલના સલાહકાર નારી રૂસ્તમજીએ પણ તેમના પુસ્તક ‘એન્ચેન્ટેડ ફ્રન્ટિયર’માં લખ્યું છે કે, “ત્રિપુરામાં પાકિસ્તાન તરફી તત્વો કામ કરતા હોવાના પુરાવા મળ્યા હતા.”
નોંધ : આ વેબસાઈટ પર આપેલી તમામ ન્યૂઝ અને વાતો રીપોર્ટર દ્વારા રિપોર્ટ કરેલા છે. અથવા તો કોઈક સોર્સ ઉપરથી માહિતી લેવામાં આવેલા છે. ન્યૂઝ તથા અન્ય વાતોની જવાબદારી જે તે લેખક તથા સોર્સની રહેશે. “divyangnewschannel.com” વેબસાઈટ કે પેજ ની કોઈપણ પ્રકારની જવાબદારી રહેશે નહી