The Untold Story of Zakir Hussain: અલવિદા ઉસ્તાદ... ભારતીય તબલા અને અમેરિકન જાઝનો પ્રયોગ જેણે ઝાકિર હુસૈનને સંગીત જગતમાં અમર બનાવ્યા...

The Untold Story of Zakir Hussain: 90માં જન્મેલા લોકોના મનમાં દૂરદર્શનની જે યાદો હજુ પણ જીવંત છે, તેમાં બે બાબતો ખાસ છે, પહેલું તે અમર ગીત ‘મિલે સુર મેરા તુમ્હારા’ અને બીજું, ઘણી યાદગાર જાહેરાતો. તે દિવસોમાં એક ચાની જાહેરાત ખૂબ જ પ્રખ્યાત હતી.

9 માર્ચ, 1951… તે વસંતનો સમય હતો અને વાતાવરણ રંગીન હતું. કારણ એ હતું કે ઉસ્તાદ અલ્લાહ રખા કુરેશી આ દિવસે પિતા બન્યા હતા. તેની પત્નીએ સ્વર્ગના દેવદૂત જેવા બાળકને જન્મ આપ્યો હતો. માતા-બાળકની વિધિ બાદ બીજા દિવસે બાળકને અબ્બાના ખોળામાં આપવામાં આવ્યું હતું. રિવાજ મુજબ, પિતાએ બાળકના કાનમાં કેટલાક આશીર્વાદ જેવા શબ્દો બોલવાના હતા. જેમ કે, ‘ખૂબ નામ કમાઓ – સ્વસ્થ રહો અથવા એવું કંઈક… પરંતુ ઉસ્તાદ સાહેબે બાળકના કાનમાં બોલવાનું શરૂ કર્યું, ‘ધાતી ધાગે નધા તિરકિટ ધાતી ધાગે ધીના ગીના, તાતી ધાગે ધીના ગિના’.

તબલાના વિજ્ઞાનમાં આને તાલનો નિયમ કહે છે. આ તીન્તાલનો કાયદા છે, જેની સૂર તબલા વગાડતી વખતે વાદક દ્વારા ગાવામાં આવે છે. ઉસ્તાદ અલ્લાહ રખા કુરેશી, જેઓ તેમના સમયના પ્રખ્યાત તબલાવાદક પણ હતા, તેમણે તેમના દોઢ દિવસના પુત્રના કાનમાં તબલાના આ શબ્દો કહ્યા હતા. તેણે કહ્યું હતું કે હું માત્ર તબલાની જ પૂજા કરું છું, આ એકમાત્ર પૂજા છે જેને હું જાણું છું અને આ મારા આશીર્વાદ પણ છે. ઉસ્તાદ અલ્લાહ રખા કુરેશીના આ પુત્રની ઓળખ ઝાકિર હુસૈન નામથી થઈ હતી અને કદાચ જન્મ સમયે તેમના કાનમાં જે ‘મંત્ર જેવો તાલ’ ફૂંકાયા હતા તે જ તેમના જીવનની સૌથી મોટી ઓળખ બની ગયા હતા.

90 ના દાયકાથી મગજમાં બેઠું

90માં જન્મેલા લોકોના મનમાં દૂરદર્શનની જે યાદો હજુ પણ જીવંત છે, તેમાં બે બાબતો ખાસ છે, પહેલું તે અમર ગીત ‘મિલે સુર મેરા તુમ્હારા’ અને બીજું, ઘણી યાદગાર જાહેરાતો. તે દિવસોમાં એક ચાની જાહેરાત ખૂબ જ પ્રખ્યાત હતી. યમુના નદીનો કિનારો, તાજમહેલની પૃષ્ઠભૂમિ અને ‘મોહબ્બત કી નિશાની’ની સામે બેઠેલો એક યુવક, જેની આંગળીઓ ઢોલ પર નાચતી હતી, તેના વાળ પણ એ જ ગતિએ લહેરાતા હતા અને પવન સાથે વાત કરી રહ્યા હતા, તે કેવું અદ્ભુત હતું. આ જાહેરાત ભલે ચાની હોય, પરંતુ ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈન (Zakir Hussain) સાહેબ તેના દ્વારા દરેક ઘરમાં પ્રખ્યાત થઈ ગયા. જો કે વૈશ્વિક મંચ પર તેઓ પહેલેથી જ એક અલગ આભા બનાવી ચૂક્યા હતા, પરંતુ સામાન્ય મધ્યમ વર્ગના પરિવારોમાં આ એક કલાકારની સ્વીકૃતિ હતી. લાંબા વાળવાળા બાળકો વાસણો વગાડીને ખૂબ નાચતા અને ઉસ્તાદ સાહેબની નકલ કરતા.

પરિવાર તેમને અશુભ માનતો હતો

હવે કલ્પના કરો કે જે માણસ દરેક ઘરમાં આટલો ફેમસ થઈ ગયો હતો, તે જન્મથી જ પોતાના ઘરમાં થોડો અજાણ્યો જ રહ્યો. એમ કહેવું કે તેમને અવગણવામાં આવ્યા હતા, તેને સરળ રીતે કહીએ તો, તેમના પરિવારના સભ્યો તેમને કમનસીબ માનતા હતા. લેખિકા નસરીન મુન્ની કબીરના પુસ્તક ‘ઝાકિર હુસૈન- અ મ્યુઝિકલ લાઈફ’ (Zakir Hussain – A Musical Life) માં ખુદ ઉસ્તાદ સાહેબે તેમના જીવન સાથે જોડાયેલી આ હકીકત જણાવી હતી. પુસ્તક અનુસાર, તે કહે છે કે ‘મારા જન્મના સમયથી મારા પિતા હૃદયની બીમારીથી પીડિત હતા અને તેમની તબિયત ઘણીવાર ખરાબ રહેતી હતી. બીજી તરફ આ સમય દરમિયાન અમારા ઘરમાં થોડો ખરાબ સમય પણ શરૂ થઈ ગયો હતો. અમ્મા ખૂબ જ ચિંતિત થવા લાગી અને આવી સ્થિતિમાં કોઈએ તેમના કાનમાં ફફડાટ બોલાવ્યો કે આ બાળક બહુ કમનસીબ છે. તે (Zakir Hussain) કહે છે, ‘અમ્માએ આ સ્વીકાર્યું અને મને દૂધ પીવડાવ્યું નહીં. મને ઉછેરવાની જવાબદારી પણ મારા પરિવારના એક નજીકના મિત્રએ ઉઠવી હતી. તે મારા માટે સરોગેટ માતા જેવા હતા.’

આ પણ વાંચો : Cyclone Chido: સૌથી ખતરનાક ચક્રવાત 90 વર્ષ પછી ફ્રાન્સના મેયોટ ટાપુ પર ત્રાટક્યું, સેંકડો લોકો માર્યા ગયા

ઝાકિર હુસૈને (Zakir Hussain) બાળપણ દુઃખમાં વીત્યું

પુસ્તકમાં નોંધાયેલું છે કે જો એક દિવસ જ્ઞાની બાબા અચાનક ઘરે ન આવ્યા હોત તો તેમનું જીવન આ રીતે જ હોત. ઝાકિર હુસૈન (Zakir Hussain) કહે છે કે ‘જ્ઞાની બાબા અચાનક આવ્યા અને અમ્માને કહ્યું કે આ બાળક માટે ચાર વર્ષ મુસીબતોથી ભરેલા છે. તેની ખૂબ કાળજી લો. આ તમારા પતિને બચાવશે અને તેનું નામ ઝાકિર હુસૈન (Zakir Hussain) રાખજો. મને ખબર નથી કે જ્ઞાની બાબાના શબ્દોમાં એવો કયો જાદુ હતો કે અમ્માએ મારી સંભાળ લેવાનું શરૂ કર્યું, પણ મારી અસલી મુસીબતો તો શરૂ થઈ ગઈ હતી. હું હંમેશા બીમાર પડતો. ક્યારેક મને ટાઈફોઈડ થઈ જતો, ક્યારેક મારા શરીર પર ફોલ્લા પડી જતા, એક વાર મેં ભૂલથી કેરોસીન પી લીધું. આવી સમસ્યાઓ આવતી રહી. રસપ્રદ વાત એ છે કે હું જેટલો બીમાર થતો ગયો તેટલો જ મારા પિતાની સ્થિતિમાં સુધારો થતો ગયો. પછી ચાર વર્ષ પછી, જેમ કે જ્ઞાની બાબાએ કહ્યું હતું, હું અને મારા પિતા બંને સાજા થઈ ગયા. ત્યારબાદ મારું નામ બદલીને ઝાકિર હુસૈન (Zakir Hussain) રાખવામાં આવ્યું. હકીકતમાં, પરિવારના નામ મુજબ, તે કુરેશી હોવા જોઈએ.

ખેર, આ બધી બાળપણના અંગત જીવનની વાતો હતી. આ પછી જ્યારે ઉસ્તાદ સાહેબ (Zakir Hussain) તબલાની દુનિયામાં મગ્ન થયા ત્યારે તેમણે પાછું વળીને જોયું નથી, બલ્કે તેમની ખાસ વાત એ છે કે તેમણે તબલાને તેના પરંપરાગત શાસ્ત્રોમાંથી બહાર કાઢીને વૈશ્વિક સ્તરે પ્રસિદ્ધિ અપાવી હતી. ભારતીય તબલા અને અમેરિકન જાઝને જોડીને તેમણે કરેલો પ્રયોગ સંગીત પર્ક્યુસનની દુનિયામાં ખૂબ જ આદરણીય છે એટલું જ નહીં અને અનોખો પણ માનવામાં આવે છે.

નોંધ : આ વેબસાઈટ પર આપેલી તમામ ન્યૂઝ અને વાતો રીપોર્ટર દ્વારા રિપોર્ટ કરેલા છે. અથવા તો કોઈક સોર્સ ઉપરથી માહિતી લેવામાં આવેલા છે. ન્યૂઝ તથા અન્ય વાતોની જવાબદારી જે તે લેખક તથા સોર્સની રહેશે. “divyangnewschannel.com” વેબસાઈટ કે પેજ ની કોઈપણ પ્રકારની જવાબદારી રહેશે નહી